COVID-19-positief en toch aan het werk?

Steeds meer zorginstellingen worden geconfronteerd met het Sars-CoV-2 virus, dat ook op de werkvloer aan terrein wint. Vanuit organisatorisch perspectief durven steeds meer werkgevers vragen dat ook het verpleegkundig personeel dat positief heeft getest aan de slag blijft, maar is dat wel in overeenstemming met het Belgische recht?  

Men kan zich als verpleegkundige bijvoorbeeld de vraag stellen in welke mate men kan weigeren om aan de slag te gaan wanneer men positief test. Het is namelijk zo dat wanneer een verpleegkundige door ziekte of een ongeval niet in staat is het werk uit te voeren, hij/zij als arbeidsongeschikt zal worden beschouwd en dus recht heeft op ziekteverlof. 

Volgens de Arbeidsovereenkomstenwet wordt de uitvoering van de arbeidsovereenkomst geschorst (en dus niet beëindigd) wegens arbeidsongeschiktheid. De verpleegkundige is in dat verband verplicht om zijn werkgever onmiddellijk op de hoogte te brengen van zijn arbeidsongeschiktheid. De verpleegkundige moet tevens een geneeskundig getuigschrift aan de werkgever afleveren indien het arbeidsreglement dit voorschrijft, indien een CAO dit heeft bepaald of, bij ontstentenis van dergelijk voorschrift, op verzoek van de werkgever. Het is dan aan de geneesheer om te bepalen of de verpleegkundige kan (weigeren om te) komen werken. De enige mogelijkheid die een werkgever (die het absenteïsme van zijn werknemer wil vermijden) dan nog heeft, is de ongeschiktheid te laten controleren via een door hem gemachtigde en betaalde controlearts. Indien uit dat onderzoek blijkt dat de verpleegkundige effectief besmet is en hierdoor arbeidsongeschikt is, kan de verpleegkundige werknemer weigeren om te gaan werken. 

Gelet op het voorgaande is het niet onbelangrijk om erop te wijzen dat COVID-19 op 23 maart 2020 door Fedris (het Federaal Agentschap voor Beroepsrisico’s) werd erkend als een beroepsziekte, zij het enkel voor personen die werkzaam waren in de gezondheidszorg en die een duidelijk verhoogd risico liepen om besmet te worden door het virus. Lees de volledige stand van zaken hier.

Indien een positief geteste verpleegkundige echter niet weigert om te gaan werken en wordt ingezet op een dienst waar zich al dan niet besmette patiënten bevinden, dan is er sprake van een schending van artikel 17, 4° Arbeidsovereenkomstenwet. Voormelde bepaling verplicht de werknemer namelijk om zich te onthouden van al wat schade kan berokkenen hetzij aan zijn eigen veiligheid, hetzij aan die van zijn medearbeiders, van zijn werkgever, of van derden. Opvallend is dat artikel 17, 4° verwijst naar de veiligheid en niet naar de gezondheid, maar men kan aannemen dat de gevaren voor iemands gezondheid ook deel uitmaken van een probleem met de veiligheid. Aldus is een verpleegkundige er ook zelf en persoonlijk toe gehouden om de gezondheid van zichzelf, zijn werkgever, collega’s of derden niet in het gedrang te brengen.

Ondanks het voorgaande worden besmette verpleegkundigen alsnog vaak ingezet op afdelingen waar er besmette of zelfs niet-besmette patiënten verblijven. Indien deze patiënten dan door voormelde positief geteste verpleegkundigen worden besmet (en dus schade lijden), zullen zij hier mogelijk iemand aansprakelijk voor willen stellen. Doorgaans zal men dan de werkgever (het ziekenhuis of de zorginstelling), als aansteller van de verpleegkundige, aansprakelijk proberen te stellen. 

Om een dergelijke aansprakelijkheidsvordering tegen de werkgever te doen slagen, zal de besmette patiënt moeten aantonen dat er schade werd geleden veroorzaakt door de fout of een onzorgvuldigheid van het ziekenhuis of van haar personeel. De schade kan in dat verband bijvoorbeeld bestaan uit het inkomensverlies dat men lijdt omdat men tijdelijk niet is kunnen gaan werken door de besmetting. De fout of de onzorgvuldigheid van de werkgever bestaat uit het feit dat men besmette werknemers heeft ingezet op een dienst met besmette of niet-patiënten, daar het voorzienbaar is dat dergelijke handelingen kunnen leiden tot nieuwe besmettingen. Het causaal verband tussen de fout en onzorgvuldigheid van het ziekenhuis en de schade zal echter moeilijker kunnen worden aangetoond. Op basis van wat vandaag is geweten, wordt het Sars-CoV-2 virus overgedragen via droplet infection. Bepalen welk contact precies de besmetting heeft veroorzaakt, zal in de praktijk zo goed als onmogelijk blijken. Een aansprakelijkheidsvordering zal in dat opzicht dan ook stranden. Hetzelfde geldt wanneer men de verpleegkundige zelf aansprakelijk zou proberen te stellen.